NIE DO KOŃCA…

stopy, dziecko, niemowlę, stopy końsko-szpotawe, stopa końsko-szpotawa, wrodzona stopa końsko-szpotawa, leczenie, metoda Ponsetiego, Fundacja Ponsetiego, clubfoot, clubfeet, Ponseti method, Klumpfuss, Ponseti methode, pied bot, pie zambo, pes equinovarus, granat

„Bo było za ciasno w macicy, dlatego dziecko ma stopę końsko-szpotawą.” – być może padło takie stwierdzenie z ust pielęgniarki, lekarza, fizjoterapeuty, a może kogoś bliskiego? Opinia ta jest powszechna i jednocześnie medycznie nieadekwatna. To typowy mit.

Wrodzona stopa końsko-szpotawa powstaje po 12 tygodniu ciąży. Płód w 12 tygodniu ciąży ma w macicy bardzo dużo miejsca na nieskrepowane ruchy, chyba że na tak wczesnym etapie ciąży zdiagnozowane jest silne małowodzie, co jednocześnie ciążę te naturalnie zakończy. Zatem płód na tym etapie ciąży może rozwijać się w pełni normalnie i nie doświadcza ciasnoty wewnątrzmacicznej. Dr Ignacy Ponseti mówi o tym następująco:

Wiemy, że stopa rośnie normalnie zazwyczaj przez pierwszych kilka tygodni ciąży, a potem dzieje się coś, czego jeszcze nie rozumiemy i stopa skręca.”

Dr Ignacy V. Ponseti

Wrodzona i autentyczna stopa końsko-szpotawa, czyli ta strukturalna nie jest wynikiem ułożenia stóp wewnątrz macicy i choć była już teoria m.in. Dr. Sir Denis Browne’a, która głosiła, że istnieje jakaś mechaniczna przeszkoda, która ogranicza ruchy stopy i zostaje stopa zatrzymana w jakiejś pozycji – została ona obalona wraz z postępem nauki, wiedzy medycznej i rozwojem badań.

DEFINICJA

Stopa końsko-szpotawa ułożeniowa, zwana też habitualną, pozycyjną lub postrualną (ang. positional clubfoot) to bardzo lekka wada stopy, wyglądem zewnętrznym przypominająca stopę końsko-szpotawą, ale charakteryzująca się pełnym zakresem ruchów. Oznacza to, że stopą można swobodnie ruszać w każdym kierunku.

Deformacja ta rozwija się pomiędzy 14 a 16 tygodniem ciąży, kiedy płód ma jeszcze bardzo dużo miejsca wewnątrz i gdy jest duża ilość płynu owodniowego, który pozwala poruszać się swobodnie i nieskrępowanie. W standardowym USG w czasie ciąży może być uwidoczniona, ale dopiero po porodzie będzie można stwierdzić jaki to dokładnie typ wady i czy postawiona DIAGNOZA była słuszna.

W odpowiedzi na zapytanie jednego z rodziców dziecka ze stopą ułożeniową, co powoduje ten rodzaj deformacji, Dr Ignacy Ponseti odpowiedział tak:

(…) może być spowodowana anomalią w miozynie (białku mięśni piszczelowego tylnego i trójgłowego łydki). Ten błąd w miozynie powoduje przykurcz mięśni i skręca stopę do środka i na dół. (…) Nawiasem mówiąc, wada miozyny ogranicza się do miozyny mięśni zginaczy stopy. (…) Po porodzie (…) miozyna płodowa jest zastępowana przez normalną miozynę i stopa jest normalna przez całe życie.

CZYNNIKI RYZYKA

Czynnikami powodującymi wadę ułożeniową mogą być:

  • zbyt mała ilość miejsca w macicy, spowodowana np. poprzez małowodzie;
  • ciąża bliźniacza;
  • jakaś blokada mechaniczna (np. okręcenie pępowiną);
  • urazy matki w czasie ciąży z uciskiem na brzuch.

Trudno jest jednoznacznie określić, czy te czynniki są pierwotne czy wtórne? I czy na skutek ich wystąpienia następuje problem z miozyną w mięśniach, które nie pracują czynnie?
Ruch dla płodu jest niezwykle istotny. Utrzymuje ciało w dobrej kondycji. Zatrzymanie ruchu skutkuje wieloma problemami, jak np. przykurczami. Ruch pozwala też na poprawne wykształcenie mięśni: nie dochodzi do ograniczeń ich rozwoju w wyniku ich zatrzymania – włókna mięśniowe pracują i rozwijają się.

krzywa stopa, stopa konsko-szpotawa, stopa końsko-szpotawa, stopy konsko-szpotawe, stopy końsko-szpotawe, clubfoot, clubfeet, stopa ułożeniowa, stopa habitualna, wada ułożeniowa, positional clubfoot

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE

krzywa stopa, stopa konsko-szpotawa, stopa końsko-szpotawa, stopy konsko-szpotawe, stopy końsko-szpotawe, clubfoot, clubfeet, stopa ułożeniowa, stopa habitualna, wada ułożeniowa, positional clubfoot

Stopa końsko-szpotawa ułożeniowa ma normalną wielkość i smukły kształt. Nie występuje tu różnica w długości i szerokości stóp tak, jak u dzieci ze strukturalną stopą końsko-szpotawą. Kości wewnątrz stopy są bardzo delikatnie przesunięte względem siebie, jednakże nie są mają też zmienionego kształtu ani ich budowa nie jest nieprawidłowa. Ścięgno Achillesa w stopie habitualnej ma prawidłowy przyczep, odpowiednią długość i szerokość. Jego funkcje są zachowane. Świadczy o tym nie tylko możliwość uzyskania dobrego zgięcia grzbietowego stopy, ale także zmarszczki skórne nad piętą są takie, jak w zdrowej stopie. Podobnie mięśnie łydki nie są zwłókniałe i mniejsze (stąd obwód łydki jest praktycznie taki, jak w zdrowej nodze), a potencjalny „błąd” w miozynie nie przekłada się na charakterystyczną PATOANATOMIĘ STOPY KOŃSKO-SZPOTAWEJ.

Stopa końsko-szpotawa ułożeniowa jest pasywnie (biernie) manipulatywna, co oznacza, że podczas badania osoba, która stopą rusza nie wkłada w ten ruch dużego wysiłku, a dziecko nie rusza stopą samo z siebie, świadomie używając siły swoich mięśni. Podczas stymulacji stopy, np. drażnienia bocznej krawędzi stopy, stopa bez problemu reaguje na bodziec i następuje ruch odwiedzenia, ewersji oraz zgięcia grzbietowego stopy i palców.

Stopą pozycyjną można swobodnie ruszać w każdym kierunku: można ją swobodnie odwieść na bok i bez problemu unieść do góry (zgięcie grzbietowe). Stopa ma pełną RUCHOMOŚĆ i inwersję, ewersję, supinację i pronację łatwą do uzyskania. Działanie palców stopy jest czynne i nieskrępowane.

LECZENIE

krzywa stopa, stopa konsko-szpotawa, stopa końsko-szpotawa, stopy konsko-szpotawe, stopy końsko-szpotawe, clubfoot, clubfeet, stopa ułożeniowa, stopa habitualna, wada ułożeniowa, positional clubfoot

Stopa końsko-szpotawa ułożeniowa zasadniczo nie wymaga leczenia, ponieważ ustępuje samodzielnie w krótkim czasie po narodzinach lub po 3 miesiącu życia lub wtedy, gdy dziecko zaczyna wstawać i chodzić i obciąża stopę (stopy), czyli koło 9 miesiąca życia. Powinna być ona obserwowana do końca 2 roku życia.

Zazwyczaj efekty prostej fizjoterapii oraz zaniechania jej leczenia dają podobne rezultaty.
Jeśli leczenie musi być zastosowane, stopa ta łatwo na nie reaguje, a skuteczność leczenia zachowawczego jest wysoka. Rozwój stopy po korekcji jest normalny. Nie ma tu mowy o nawrocie wady.

Niektóre jednak przypadki są gdzieś pomiędzy twardą, ale nadal pozycyjną wadą, a łagodną, idiopatyczną i strukturalną stopą końsko-szpotawą.

Ponieważ wada habitualna jest stosunkowo lekka, a granica między nią a lekkim zniekształceniem końsko-szpotawym (stopień I w skali Dimeglio) jest bardzo cienka, niektórzy lekarze uważają, że nie należy nic z nią robić i niesłusznie bagatelizują problem lub odwrotnie: stosują opatrunki gipsowe i to w dużej ilości. Bardzo ważne jest, by umieć rozróżnić te dwie wady, ponieważ postępowanie lecznicze w jednym i drugim przypadku jest całkiem inne. Czasem nieco mocniejsza wada pozycyjna wymaga zastosowania opatrunku gipsowego, a także stosowania szyny derotacyjnej przez jakiś czas, jednakże zdecydowanie krótszy aniżeli w strukturalnej stopie końsko-szpotawej.

Pozycyjna stopa końsko-szpotawa jest zniekształceniem, które przypomina stopę końsko-szpotawą. Stopa jest w łagodnym ustawieniu końskim, w przywiedzeniu i jest obrócona do wewnątrz. Jednak stopa jest pasywnie w pełni elastyczna ze zgięciem grzbietowym znacznie powyżej neutralnego ustawienia i bez śladu sztywnych deformacji widocznych w prawdziwej stopie końsko-szpotawej. Pozycyjna stopa końsko-szpotawa zazwyczaj reaguje na rozciąganie i masaż. Jednak niektóre przypadki znajdują się gdzieś między ciężką pozycyjną wadą a łagodną, idopatyczną stopą końsko-szpotawą, którą należy obserwować do co najmniej drugiego roku życia. Ilekroć wymagany jest opatrunek gipsowy w celu korekcji, szyna odwodząca jak dla stopy końsko-szpotawej powinna być użyta przez określony czas.

Dr Christof Radler

krzywa stopa, stopa konsko-szpotawa, stopa końsko-szpotawa, stopy konsko-szpotawe, stopy końsko-szpotawe, clubfoot, clubfeet, stopa ułożeniowa, stopa habitualna, wada ułożeniowa, positional clubfoot
Stopa ułożeniowa

Podoba Ci się nasz artykuł? Wesprzyj nas!


Wesprzyj nas!

Tworzenie wiedzy oraz wysokiej jakości treści tej strony wymaga wielu nakładów finansowych w nieustanne kształcenie i dokształcanie. Podobnie jak tworzenie grafik oraz postów w naszych kanałach społecznościowych czy prowadzonych przez nas grupach, zarządzanie nimi. Korzystamy z  legalnych źródeł pozyskiwania wiedzy (kursy, szkolenia) oraz z legalnego oprogramowania do pozyskiwania zdjęć, grafik i obrabiania ich. Twoje wsparcie gwarantuje naszej Fundacji pełnię działania bez przeszkód!

Dziękujemy!