RTG stopy końsko-szpotawej

Przed rozpoczęciem leczenia dziecka ze stopą końsko-szpotawą rodzice dopytują, czy zdjęcie RTG stopy jest potrzebne? A my odpowiadamy: to zależy. Od czego, kiedy i jakie zdjęcie RTG jest potrzebne?

CZARNE I BIAŁE

RTG to obraz dwuwymiarowy. Promienie rentgenowskie, posiadające bardzo dużą przenikliwość, przechodzą częściowo przez ciało, a następnie przez specjalną błonę fotograficzną czułą na tego typu promieniowanie. Nasze ciało promienie częściowo pochłania i zatrzymuje je w tkankach, stąd na kliszy widzimy obraz w kolorach szarości i czarne tło. Im większą część promieni zatrzyma nasza tkanka, tym zaciemnienie obrazu będzie mniejsze, stąd np. kości mają jasnoszary kolor na zdjęciu RTG, a większość przestrzeni poza nimi jest zaciemniona.

DZIURY

Nasze tkanki pochłaniają promienie RTG w różny sposób. Na obrazie RTG kości, które są uwapnione, zostaną uwidocznione na biało (lub jasnoszaro), ale już np. chrząstki będą ciemnoszare, a w niektórych wypadkach niewidoczne.

Jeśli małe dziecko, dopiero co urodzone, czeka na swoją pierwszą wizytę z WYKWALIFIKOWANYM LEKARZEM ORTOPEDĄ i będzie dopiero leczone metodą Ponsetiego, NIE WYMAGA żadnego badania RTG stopy. Dlaczego? Ponieważ w stopie tak małego dziecka tylko niektóre kości uległy częściowej ossyfikacji (zmineralizowaniu): kość piętowa, kość skokowa (częściowo), kość sześcienna, kości długie stopy, czyli kości śródstopia i widać małe kostki paliczków palców, a reszta ma strukturę chrzęstną. W obrazie RTG stopa będzie wyglądać jak… ser z dziurami. Gdy obejrzymy takie zdjęcie, zobaczymy, że podświetlone na biało poszczególne kości zawieszone są w czarno-szarej masie, gdzieniegdzie poprzecinanej jakimiś pasmami.

Zdjęcie takie nie ma żadnej wartości diagnostycznej i na jego podstawie nie można ocenić za wiele. Poza tym nie jest to konieczne, gdyż palpacyjnie (czyli przez dotyk) lekarz ortopeda dziecięcy oceni zaawansowanie wady i jej układ oraz na podstawie parametrów wizualnych oraz dotykowych rozpisze plan leczenia.

---

WARTOŚĆ

Zdjęcie RTG ma wartość diagnostyczną dopiero w momencie, gdy więcej kości w dziecka stopie jest już zmineralizowana, bo wtedy w obrazie RTG będą one widoczne. Takim punktem „granicznym” jest najczęściej 3-4 rok życia dziecka. Wtedy w RTG możemy zobaczyć malutką kość łódkowatą. Jest ona ważna w stopie dziecka z wadą stopy końsko-szpotawej do oceny poszczególnych jej anomalii.

Zdjęcie RTG ma także wartość diagnostyczną kiedy jest wykonane u dziecka, które już samodzielnie stoi. Jest to tzw. zdjęcie w obciążeniu (ang. weight bearing), czyli kiedy dziecko obciąża swoje stopy, a to dzieje się w chwili, gdy ono samodzielnie stoi i jego masa ciała stabilnie spoczywa na stopach.

AP/ DP/ LAT

Zdjęcie RTG w obciążeniu jest konieczne, ponieważ w obciążeniu możemy określić realne problemy danej stopy. Kości układają się wtedy odpowiednio. Ale nie tylko obciążenie stóp jest ważne w czasie badania. Bardzo istotne są także projekcie, w jakich zdjęcie ma być wykonane.

RTG stopy końsko-szpotawej zawsze więc „fotografuje” się w:

• w projekcji AP (anterior-posterior) lub DP (dorsoplantar) – to widok stopy z góry
• w projekcji LAT (lateral) czyli bocznej – to widok stopy idealnie z boku (jej zewnętrzny bok)

Inne projekcje zazwyczaj nie są stosowane w przypadku tej deformacji stopy.

---

---

NIEFORSOWANE DF

Zdarzyć się może, że konieczne jest zrobienie zdjęcia RTG stopy w jej zgięciu grzbietowym (ang. DF – dorsiflexion ) nieforsowanym. Co to oznacza? Oznacza to, że chcemy uzyskać zdjęcie stopy w jej maksymalnym zgięciu grzbietowym, jakie można uzyskać pasywnie, czyli nie pchając stopy do góry na siłę (bez forsowania tego zgięcia), a jedynie do progu ograniczenia ruchu.

Zdjęcie takie robione jest w odciążeniu, z podparciem całej stopy na sztywnym wsporniku (deseczka, płytka pleksi itp.) i na wsporniku podniesionej do góry. Zdjęcie wykonuje się w projekcji bocznej, czyli lateral (LAT).

---

KIEDY RTG MOŻE BYĆ PRZYDATNE?

RTG stopy końsko-szpotawej może być przydatne, gdy:

• w wyniku niepoprawnego leczenia (brak pełnej korekcji, niepoprawnie przeprowadzony zabieg przezskórnej tenotomii ścięgna Achillesa) powstała stopa suszkowata, czyli deformacja rocker bottom
• dziecko powyżej 3 roku życia ma nawrót
• lekarz przejmuje leczenie dziecka po innym lekarzu, gdzie wcześniejsze leczenie obarczone było niepowodzeniem i będzie je leczył ponownie metodą Ponsetiego
• dziecko jest przed operacją transferu ścięgna mięśnia piszczelowego przedniego (ATTT) lub przezskórną tenotomią wg Hoke
• dziecko ma ograniczenie ruchomości stopy, które nie jest jednoznaczne i wymaga lepszego jej poznania (np. z powodu spłaszczenia bloczka kości skokowej)