System Tibax-Bebax jest relatywnie często spotkaną szyną, która sprytnie kryje się pod nazwą „szyna Denis Browne”. Ale czy oby na pewno jest to sprzęt wysokiej jakości i przeznaczony do leczenia stopy końsko-szpotawej?

INNA WADA

System Tibax z butami Bebax (lub z butami Lilliput lub z butami Henry) jest „szyną” dość popularną w niektórych częściach Polski. Co ciekawe nie jest ona spotykana w innych częściach Europy lub jest spotykana niezwykle rzadko i sporadycznie – nie jest zalecana każdemu. Częściej stosowane są buty Bebax, które służą np. do leczenia przywiedzenia przodostopia i w tej wadzie potrafią zrobić „dobrą robotę”. Przywiedzenie przodostopia nie jest tak złożoną wadą, jak wrodzona stopa końsko-szpotawa, która ma swoje charakterystyczne KOMPONENTY. 

Z tego właśnie powodu system Tibax-Bebax
nie służy do leczenia wrodzonej stopy końsko-szpotawej.

BUDOWA

System Tibax-Bebax jest produkowany przez hiszpańską firmę PRIM, ale buty Bebax produkuje też amerykańska firma Trulife. Jednak nie tylko z butami Bebax można spotkać ten sprzęt ortopedyczny. Występuje on też z butami Lilliput (niebieskie buty z czarną podeszwą) produkowanymi przez firmę Fior&Genz, która wycofała się z produkcji tych butów. Na polski rynek docierają również buty Henry niemieckiej firmy SAMEDA, które można z tym systemem również spotkać w parze.

TIBAX
to prosta szyna w kolorze granatowym, w której nawiercone są dziurki, by można było zamocować na niej system łączący szynę z butem. Łącznik między butem a szyną składa się z zębatki, która daje możliwość ustawienia derotacji od 0 do 45° (do regulacji służy malutki plastikowy kluczyk).

BEBAX
to białe buty z seledynowymi paskami, które dzięki różnym zawiasom w podeszwie umożliwiają trójpłaszczyznowe ustawienie buta. Buty w większym rozmiarze posiadają dodatkowo pasek środkowy.

DLACZEGO NIE JEST TO DOBRA SZYNA?

• niezwykle trudno jest ustawić szerokość szyny na szerokość barków dziecka – trzeba dopasowywać się do już zastanych dziurek
• standardowo można ustawić derotację tylko do 45° (podczas gdy metoda Ponsetiego zakłada odwiedzenie stóp w szynie do 60-70°, dla stóp atypowych i złożonych: od 20° do 40°, zwiększając powoli w określonych odstępach czasu, by osiągnąć 60°
  Ustawienie większej derotacji w systemie Tibax-Bebax jest możliwe tylko wtedy, gdy na siłę przekręci się zębatkę w szarym łączniku między butem a poprzeczką, co grozi tym, że cały system zębaty się psuje, a popsuty sam się luzuje i trzeba go kleić, by zapewnić odwiedzenie i takie rozwiązanie nie gwarantuje utrzymania poprawnego odwiedzenia i ewenutalnej regulacji go.
• ponieważ szyna jest prosta, nie zapewnia utrzymania (i budowania) zgięcia grzbietowego w zakresie 10-15° (lekarze czasem wyginają poprzeczkę, jak w oryginalnej szynie Denis Browne)
  A zatem nie ma możliwości ustawienia szyny zgodnie z zaleceniami metody Ponsetiego, która to szyna powinna spełniać konkretne WARUNKI
• buty Bebax kompatybilne z tą szyną są niepoprawne pod względem budowy i za słabe pod względem możliwości dobrego utrzymania stopy w bucie – nie można w ortezie dobrze osadzić stopy, paski dobrze nie trzymają, nie ma możliwości kontrolowania położenia pięty, but się rozregulowuje (przez mechanizm kulowy), but nie ma także prostej formy, co oznacza że mamy do czynienia z prawym i lewym butem

INNE MANKAMENTY

• dziecku trudno spać na boku, bo wystaje z boku poprzeczka
• plastikowy łącznik pod butem często się łamie, wygina, pęka i luzuje

DLACZEGO NIE SĄ TO DOBRE BUTY?

Buty BEBAX mają regulację w trzech płaszczyznach – w podeszwie znajduje się system regulacyjny na śruby.
Wg danych producenta – firmy PRIM oraz wg danych drugiego producenta – firmy Trulife, buty służą do leczenia:

•  wrodzonych deformacji PRZODOSTOPIA (congenital forefoot deformities)
• przywiedzenia przodostopia (metatarsus varus)
• wrodzonej stopy płasko-koślawej
• koślawości kości skokowej (talus valgus)
• stopa szpotawa (pes varus)
• stopa koślawa (pes valgus)
• mogą być również używane jako ortezy po leczeniu operacyjnym stopy końsko-szpotawej (jak BUTY ADM).

Obie firmy wprost piszą, że but NIE JEST REKOMENDOWANY
dla stopy końsko-szpotawej.

• buty nie są robione na tzw. prostą formę (prawy but można założyć na lewą stopę i odwrotnie: buty Bebax są dedykowane: prawy dla stopy prawej i lewy dla stopy lewej)
• mniejsze rozmiary buta nie posiadają środkowego paska, który utrzymałby stopę w idealnym ułożeniu wewnątrz buta (pięta dobrze osadzona na dole), a jest to najważniejsza rzecz jeśli chodzi o buty i o leczenie. Buty Bebax posiadające dodatkowy pasek trzymają zbyt słabo – stopa wyślizguje się z buta
• śruby służące do regulacji bardzo często się rozkręcają, wytracając ustawienia buta.

DO INNYCH MANKAMENTÓW NALEŻĄ:

• buty pleśnieją i brzydko pachną
• wkładka buta się deformuje i cały but się odkształca, rozkleja, rozwarstwia.

„Ale są dzieci, które tego używały i jest ok…”

Tak, ale do nich można zaliczyć zasadniczo jeden przypadek: wada stopy była bardzo lekka. Najczęściej była to STOPA UŁOŻENIOWA lub lekki stopień wady, w którym sama w sobie deformacja nie była zaawansowana oraz ścięgno Achillesa nie było bardzo skrócone i grube.
Trudno też powiedzieć, że system „wyleczył” dziecku stopy, ponieważ mało jest danych dotyczących stosowanych szyn w zestawieniu z całym przebiegiem leczenia, szybkością nawrotu i jego rodzajem w stosunku do używanej szyny, co przyznają sami lekarze.

FRANCJA-ELEGANCJA

System Tibax-Bebax wg broszury organizacji Global Help („CLUBFOOT: PONSETI MANAGEMENT. 2ND EDITION”) nazywa się „SZYNĄ FRANCUSKĄ-LYON”.
Pod taką nazwą szukałaliśmy go w wielu badaniach, opracowaniach. Niestety bezowocnie.
Szukając zupełnie innych informacji w opracowaniach francuskich, dotyczących tzw. „francuskiej metody funkcjonalnej” – metoda stosowana w ośrodkach francuskich do leczenia stopy końsko-szpotawej i zbierając materiały do opracowania innych zagadnień, wymieniając emaile z lekarzami we Francji, otrzymaliśmy francuską rozprawę habilitacyjną Dr. Romaine Laurenta dotyczącą metody Ponsetiego we Francji:
„Interet de la kinesitherapie complementaire au sein de la methode de Ponseti dans le traitement du pied bot varus equin congenital”.
W opracowaniu występuje oryginalna szyna francuska, stosowana przez Dr. Francka Chotel w szpitalu w Lyon…
Szyna nazywa się UNI BAR i jest bardzo podobna do systemu Tibax-Bebax, ale służy do leczenia stopy końsko-szpotawej. Szyna UNI BAR jest zatem prawdziwą „szyną typu Lyon”.

---

UNI-BAR – BUDOWA

Szyna UNI-BAR ma również prostą poprzeczkę i jest produkowana przez firmę Mayzaud (Francja).

• Poprzeczka również ma dziurki.
• Zakres regulacji derotacji wynosi: 0-90°.
• Zgięcie grzbietowe (0-20°) uzyskiwane jest poprzez system kulisty umiejscowiony pod butem.
• Szyna korzysta z butów produkowanych przez firmę Mayzaud, łudząco podobnych do oryginalnych butów Markella (buty Markella są używane do szyny Denis Browne w USA, w Polsce ich pośrednią kopią są buty wykonywane przez ortotyków do szyny Denis Browne), co powoduje, że stopa dobrze „siedzi” w bucie, bo jest bardzo mocny pasek, idący przez środek buta, utrzymujący stopę w miejscu.

Poprosiliśmy organizację Global Help o ustosunkowanie się do zebranych przeze nas wiadomości i ewentualnie wskazanie źródła, z którego czerpano informację jakoby system Tibax-Bebax byłby rzekomą szyną francuską Lyon.
Odpowiedź była jedna: zaszła jakaś pomyłka w broszurze. W toku konwersacji okazało się, że nasza polska wersja tej broszury już jest nieobowiązująca, ponieważ powszechnie stosowana jest wersja trzecia, której w języku polskim jeszcze nie ma… Szyna ta „zniknęła” w trzeciej wersji tej broszury i trzeba zrobić upgrade do nowej wersji dla polskiego wydania (co jest w trakcie).

Nasze spostrzeżenia wysłaliśmy do wielu lekarzy, z którymi współpracujemy. Większość z nich potwierdziła informacje, że szyna nie jest do leczenia stopy końsko-szpotawej i wyrazili oni swoje zdanie, co do zebranych „dowodów” przeciwko niej, stwierdzając, że się z nimi zgadzają.

---

PODOBNE A INNE

Prawda, że obie szyny są do siebie łudząco podobne? Jednak ich budowa jest zupełnie inna, co zmienia również ich funkcje.
Szyna UNI-BAR również nie jest sprzętem ortopedycznym dobrym jakościowo, jednak jej budowa jest poprawna i może być ona użyta do leczenia wrodzonej stopy końsko-szpotawej metodą Ponsetiego.

W tym miejscu pewnie zastanowisz się, dlaczego system Tibax-Bebax wszedł „do obrotu”?
Nie znamy odpowiedzi na to pytanie. Mogło to nastąpić dzięki broszurze organizacji Global Help, ponieważ ktoś się zasugerował znajdującą się w niej szyną. Mogła również wejść „do obrotu” przez jakieś spotkanie dla lekarzy-ortopedów, na którym ktoś ten sprzęt pokazał. Czasem same firmy produkujące dane sprzęty składają ofery konkretnym lekarzom, placówkom lub sklepom ortopedycznym. Trudno jest jednoznacznie określić KIEDY i JAK system Tibax-Bebax pojawił się w Polsce.

NIE-ŚWIADOMY BŁĄD?

Jeden z lekarzy zwrócił uwagę na system refundacji tego systemu i związane z tym błędy.
System nazwany jest szyną Denis Browne błędnie, by móc uzyskać refundację na niego, która jest dość spora. Tym oto sposobem wiele sklepów z zaopatrzeniem ortopedycznym sprzedaje ten wątpliwej jakości wyrób jako szynę Denis Browne, co nie jest prawdą z samego założenia. Szyna Denis Browne to zupełnie innym wyrobem, o swoich specyficznych cechach i historii… dość ciekawej zresztą.
By uzyskać refundację, wystarczy że lekarz wpisze we wniosek odpowiedni kod refundacyjny, a sklep mający umowę z NFZ zrealizuje zamówienie.

TAKA ZMIANA

Częstym „objawem” następującym w wyniku zmiany systemu Tibax-Bebax na szynę Mitchella jest fakt (potwierdzany niejednokrotnie przez lekarzy), że stan stopy uległ znaczącej poprawie. Pierwsze efekty zauważalne są po ok. 3 miesiącach stosowania szyny Mitchella.
Należą do nich:

• położenie kości piętowej się zmienia – dzięki poprawnemu utrzymaniu stopy w bucie Mitchella oraz odpowiedniej budowie szyny, kość piętowa schodzi na dół, co świadczy o tym, że ścięgno Achillesa jest permanentnie rozciągane i nie ciągnie kości piętowej w górę – ryzyko ponownej tenotomii znacząco się zmniejsza czego nie obserwuje się podczas stosowania systemu Tibax-Bebax (Tibax-Lilliput, Tibax-Henry);
• stopa staje się prostsza – śródstopie w bucie o prostej formie (but Mitchella) układa się zupełnie inaczej, co widać wtedy, gdy dziecko ma luźną stopę lub gdy wstaje, chodzi;
• odwiedzenie stopy zwiększa się, co ma przełożenie na jej zakres ruchów, poprawny chód, na ustawienie kości piętowej, na ryzyko nawrotu.

Powyższe zmiany potwierdza wielu rodziców, z którymi mamy kontakt, a także lekarzy, którzy nierzadko są bardzo zaskoczeni aż tak dużymi zmianami po zamianie systemu Tibax-Bebax na szynę Mitchella.

---

---

ZDJĘCIA I GRAFIKI:
1. Szyna UNI-BAR
2. Money
3. Pozostałe: własne oraz pomoc ludzi dobrej woli